Wednesday, October 26, 2016

Ka Sur Ka Jingieit (October - December 2016)

NA KA MIEJ EDITOR

KA JINGRAKHE KHRISTMAS

Ka jingrakhe Khristmas ka la long ka lad ban pynbna sha ka pyrthei baroh kawei ba ia U Nongpynim la kha sha ka pyrthei bad la khot ia u, U Jisu kaba mut ba un pynim ia ki briew na ki pop jong ki. Haba la kha ia U Jisu la don lem bad uta u angel bun bah u paitbah ka bneng ki da iaroh ia U Blei. Ki da ong ka burom ha U Blei ha kaba ha jrong tam eh bad ha ka pyrthei ka jingsuk hapdeng ki briew ha kiba u sngewbha eh.  Ki nongap langbrot ki la long kiba nyngkong tam ban pynbna ba ia U Jisu la kha sha ka pyrthei. ki riewstad ruh na ri mih ngi ki la wan ban mane dem ia U Jisu ryngkat ki jingai sngewbha, ka ksiar, ka jingiwbih bad ka myrr.

Haba ngi peit ia ki jingrakhe Khristmas ha kine ki sngi ka la kylla khongpong lut nadong sha dong haduh ba ia ka kyrteng U Jisu la pyntad dor noh. Kiwei pat ki jait niam ki peit bad iohi ia ka Balang Khristan kum kawei na ki jait niam ha ka pyrthei kaba leh tang ia ka niam ka rukom ym shuh kum ka Balang ba im bad kaba donbor halor baroh na ki niam ha ka pyrthei.

Katto katne ki jingleh kiba ngim dei ban leh lane ban pyrthuh ha ka jingrakhe Khristmas. Ka jingdoh ia kadur u Khunlung Jisu da ka dur u Statue, ka jingpynitynnad (decorate) ryngkat u khunlung Jisu, ka Mary, thang da ki mombati, shna da ki iingtrep, thang da ki light ba la juh pyndonkam ha ka por puja, buh ia ki dieng  Khristmas, buh sa ki khlur ha ki ïingmane ne ïing briew. Ka jingmih na kane ka long ba kiwei pat ki jait niam kin ong U Blei ki Khristan u long kum U blei puja ha ka dur bapher bapher. Ka Bible ka maham jur bad ka ong, “bad phi la iabah ia ita i ïing-mane jong u Molok, bad ia u Khlur jong u blei Rephan, ki dur ia kiba phi la thaw ban mane ia ki, Te ngan pynwir noh iaphi sha lyndet ka Babilon” Kam 7: 41-43.

 La don uwei u briew bympat long Khristan na kawei pat ka jait bynriew bymdei Khasi ula   ong, wan bam dih ha por puja jong ngi, namar Khristmas jong phi ruh long kum jong ngi hi. Phi ruh don dur mane, ngi ruh don dur mane, mangi rakhe blei nar buh dieng bad slakait, maphi ruh Khristmas buh tu dieng kseh rakhe Khristmas. Manga iohi baroh long kumjuh. Hangta hi kawei ka riewngeit Khristan ba khot ia uta u briew ha ing por Khristmas, kam lah ong ei ei shuh. Kaba sngewsih kam lah shuh ban jubad. Haba kut shuwa ba un mih u ong, ma nga ngeit ia u Blei maphi ruh ngeit ia U Blei baroh long kumjuh hi.Ka ba bun ka jingrakhe Khristmas ka la shu kut tang ka ia bam Cake, dihsha, leh kmen sngewbha ba kynja doh, ia ai sngewbha, leit ingmane,  ia riam ia beit bad kiwei kiwei. Hynrei ha kine baroh ym shym la pyndonburom ia U Jisu kumba dei ban long. U Jisu um don shuh ha shyngoid, um long shuh u Khunlung, um don shuh halor diengphna, um don shuh ha poh jingtep, u la mihpat,  bad u la kiew shabneng, u  shong ha ka kti ka mon U Blei U Kpa, u long U Syiem ki Syiem bad  U Trai ki trai. Ngim kut noh tang ha ka jingwan jong u ha ka doh hynrei ngi dei ban sngewthuh ban pynkhreh ia ka jingwan jong u ban wan shaw ia ka Balang  kum U Blei ba donbor baroh.
Ngi iohi  katba dang mih ki snem  ka jingrakhe khristmas ka lah nang bakla kat haduh ban rakhe ia u Santaklos ym shuh ia U Jisu. Ki Balang Khristan ki la pynphai noh ia ka jingngeit na U Jisu sha ka dur u Santaklos. Khamtam kito ki bym pule ia ka Bible, ka Khristmas ha ki kadei U Santaklos. U Santaklos udei tang u briew, u Bishop saint Nicholas, saint Nick father uba im ha ka spah snem kaba saw, (4th Century) ha ka shnong, Myra ka Asia Minor, kaba mynta la khot Turkey. Wat mane Khristmas ha ka dur u Santaklos naba ym lah ban pynlong ia U Jisu kum u Santaklos.  
                                                                           
Men ym thaw bleithaw ia lade, lymne ia ka dur jong kaei kaei ruh kaba don ha bneng sha jrong, lymne ha ka khyndew shapoh, lymne ha ka um hapoh ka khyndew; men ym dem ia ki, lymne shakri ia ki, naba nga U Trai Uba U Blei jong me. Ex. 20:4,5; Deut.4:15-19.

To ngin rakhe ia ka Khristmas ym shuh ha ka niam ka rukom jong ka pyrthei hynrei ha ka jingngeit ia ka Ktien jong U. “Lada phi la iap noh lem bad U Khrist na kita ki jinghikai jong ka pyrthei, balei la kumba im ha ka pyrthei, phi shah ia lade ha ki niam ki rukom.” Kolossai 3: 20.

Ha ka Christmas to ngin iohi kumba u Apostol Ioannis u iohi ia U Jisu ha dewlynnong Patmos “…To wat sheptieng; nga long ma nga uba nyngkong bad uba khadduh, bad uta uba im. Bad nga la jia long uba iap, te ha khmih, nga la long uba im sha ki bymjukut ki bymjukut, bad nga don kein ki shabi ka dujok bad ka jingiap” Jingpynpaw 1: 17,18.

KA AIOM BET BAD KA AIOM OT
(Apostle R.R.Khongkrom)

Jenesis 8: 22 “Katba dangsah kane ka pyrthei, ka aiom bet bad kaba ot, kaba khriat bad ka ba shit, bad ka lyiur bad ka tlang, bad ka sngi bad ka miet, kin ym pep shuh.”

Mat 24:  14 “Te ia kane ka gospel jong ka hima yn ialap ha ka pyrthei baroh, ia kaban long ka jingphla ha ki kynja bynriew baroh: ynda kumta kein kan jia kata kaba kut.”

Kawei kaba kongsan tam eh ha ka jingim u briew kadei ka aiom ne ka por. Ha ka jingim u briew u Blei u buh khyndai bnai ban pun hakpoh ka kmie bad kumta ban kha. La buh ia u briew ban im ha ka rta jong u lada bun eh 70 ne 80 snem ong ka Bible. Ha ka jngim u briew la buh ia ka aiom bad u pud ba un nymlah ban ryngkang. Ha u nongrep la buh ia ka aiom ban bet bad ban ot. U Blei u la buh ia ka aiom ia baroh.

Ha kane ka jingthoh nga kwah ban pynphai shaphang ka aiom jong ka jingtrei ia ka kam U Blei ne ka aiom ban ialap ia ka gospel. U  Jisu u ong, ia kane ka gospel yn ialap sha baroh ki jaid bynriew bad hangta kan jia kaba kut.

Ka jingkhot ka long to khie leit ialap ia ka gospel sha ki bynriew baroh, bun bah ki briew ki buh teng ia ka jingleit, phi la juh pyrkhat, hato phin shu sah sah kumjuh? Phin nym heh phin nym san, phin nym tymmen shuh? Ngi don ki khun ki kti hato kim dei ki jingai jong U Trai ba u kwah ba maphi phin ai pat sha u. Kadei ka aiom jongphi ban ai, haba U Trai u la ai haphi. Ka khyndew bad ki jingdap jongka kadei ka jong U Trai, ia kane u la ai haphi. Phi dei ban long ki sordar ba bha ban pynphai pat sha U Trai.  Ka don ka por ia kiei kei baroh. Ka por ban kha bad ka por ban iap. Ka por ban bet bad ka por ban ot. Ka por ban tei bad ka por ban pynpra. U Jeremaiah u ong, “ka aiom ot ka la dier ka lyuir ka la wai, bad ia ngi ym shym la pynim.”  Lada ka aiom ot ka la dier baroh ki soh kin hap noh ha kyndew, lada ka lyuir ka la wai ban bet symbai yn nym sei soh shuh. Pynban wat haduh katne ka jia bun kim shym la suidniew ban pyndep hok ia la ka jingkhot ban pynim ia ki mynsiem. Naba shibun bah ym shym la pynim tad haduh mynta.

Ka jingkordor ki mynsiem, iwei i mynsiem i kham kordor ban ia ka pyrthei baroh kawei. Ka jingkordor ki mynsiem ka long namar ka im bymjukut,  ka wan na U Blei bad kan leit pat sha U Blei ban ieng ha khmat ka jingbishar la yn im bymjukut ha dujok ne ha bneng. La buh ia u briew ban iap tang shisien bad hadien kata kan wan ka jingbishar. Kadei ka kamram jong ngi ban knieh ia ki mynsiem nadujok bad ban rah sha bneng da kaba ialap ia U Jisu ha ki. Ia ka mynsiem yn nym lah ban siewspah da ka ksiar ne rupa, yn nym lah ban siewspah da ka jingleh hok jong ngi Iane da ki kam ba bha jong ngi kadei ban siewspah tang da ka snam U Jisu. U Nongthaw u la wan ban wad ia la ka mynsiem ban siewspah ia ka da la ka jingim halor diengphna. Balei U Blei u Kpa u phah ia la u khun ban siewspah ia ka mynsiem u briew da ka jingiap ba kordit halor ka diengphna ka daw ka long ba ka mynsiem u briew kadei kaba la mih na U Blei bad ban iohpat ia ka u la hap ban siewspah ia ka da la ka jong ka jngim bad uta uba pdiang ia U Jisu u don ka jingim U Blei ha u. wat la u la iap yn pynmih pat ia u ha kata ka sngi.

Ha ka pyrthei U Blei u la thaw ba kan tyllun ha ki saw aiom. Hynrei ha ka jingialap ia U Jisu baroh ki aiom dei ban ialap, U Jisu u ong, hato phim ong ba sa saw bnai kan long ka aiom ot, hynrei nga ong haphi ha khmih ka aiom ot, u la kdew artad ia ki paidbah kiba la wan ban iashem ia u. Ka mynsiem jong u briew ka lah ban leit noh ha kano kano ka por kaba um tip. Katkum ka jinglum jingtip, ka jingiap briew ha ka pyrthei ka long 8 ngut na ka 1000 ngut ha ka shi minit lane 2 ngut man ka shi sekhon ha u snem 2016 (tat haduh 8th October).  Dei hangne ba u Paul u pynkut, to ialap ia ka gospel haba dei por bad ha bym dei por. Kaba mut haba shit ne khriat, mynmiet ne mynsngi, la rang ne slap, ia ki khunlung, khynnah, samla, rangbah ne tymmen, khlem buh por ne pynlehnohei ia ka por ioh ba ka mynsiem kan iap khlem tip ia uba la siewspah ia ka.

Kadei ka aiom ban leit ialap ia U Jisu sha kito ki bym pat iohsngew bad bym pat ngeit, lada ngim leit ialap kin nym iohsngew, lada kim iohsngew kin nym lah ban ngeit, lada yn nym phah kumno kin leit ialap. Namarkata, ka ladei ka por bad ka aiom kaba la dier eh ba lada ym leit ban ialap kan poi ka por ba phin nym lah shuh ban leit, yn nym don lynti shuh ban leit, kin nym sngap shuh ia ka jingialap jongphi, lane kaba kut kan poi noh. Kawei pat to ngin sngewthuh shai bha ba kadei ruh ka jingkitkhlieh jong ngi ban phah. Ha ka jingphah don ar bynta. Kaba nyngkong, phah ia la ki khun, kiba ha ing ban mih bad leit ialap, namar ka kam ba bha tam kadei ka jingialap ia ka gospel U Jisu. Ka jingthoh ka ong, katno kaba bha bad ba itynnad long kita ki kjat kiba wan rah ia ka khubor ba bha. Kaba ar ka long, phah ia ka jingkyrshan jongphi, ai ia kaba bha tam jongphi sha ka kam mission, lah ban dei ka pisa, ka ksiar, ka jaka, ne kano kano kaba bhatam ai sha ka mission. Namar haba don ka jingkynshew jongphi hangta ka dohnud jongphi ruh ka don. U Blei u kpa u don tang uwei u khun, hynrei namar ba u ieit eh ia ngi, kaba long ka mission ban pynim ia ngi, u la ai ia la u khun ba la kha marwei  sha ka kam mission ba un iap bad siewspah ia ngi  na ka pop bad ka jingiap jong ka dujok. Ko ki kmie ki kpa, ai ia lade sha ka kam mission, ai ia la ki khun sha ka kam mission bad ai ia ka ba bha tam na ka jingdon jingem jongphi sha ka kam mission. Haba ngi ai ia ka jingknia ha ka Testament barim U Blei u ong, ai kaba bha tam, uba la kha nyngkong, na ka sem ka jongphi, ym uba matlah, lane uba dkoh, ne uba shu iohei, hynrei ai uba bha tam. Lada phi sngewthuh U Blei u khot iaphi ban kñia na ka bynta ka kam mission. Uta uba kohnguh bad baleh kat kum ka ktien U Blei un bam ia ka jingbha jong ka ri, bad un ioh ia ka bainong kaba khraw namar ka jingjop mynsiem. Dan 12: 3 “Bad kita kiba stad kin tyngshain kum ka jingshai ka sahit bneng; bad kita kiba pynkylla bun sha ka hok kum ki khlur junom la junom.”

Kadei ka aiom ba ngin mih kum ki missionary lane ban phah missionary.  U Moses u la kut noh ka jingiaid lynti sha ri kanaan tang ha shiliang ka Jordan um shym la lah ban kamsha shiliang ka Jordan. Kumta U Blei u la pynmih ia u Joshua ka pateng ba thymmai ban leit sha shiliang ka Jordan bad ban kam kynti ia ka kanan kum ka ri kynti. U Blei u la ong, kata ka jaka ba men iuh ki kjat jongme ngan ai ha me. Da shisha ka la jia ba u la ioh ia ka ri kanan kum ka ri kynti bad jop ia ki nongshun baroh. Ym don uwei ruh uba lah ban ieng ha khmat u Joshua. Baroh ki pateng u Joshua ki long kiba sheptieng Blei bad ba sumar ia ki hukum U Blei haduh ba kut. Ka gospel ka la wan sha ka ri jong ngi na ri wales palat 200 snem mynta, pynban ia ka ri jong ngi bad ia ki ri ba marjan ym pat shym la pynpoi ia ka gospel. Ka la dei ka aiom jong ngi ban shim ia ka jingkit khlieh ban pynlong ia ka jylla bad ka ri India kynthup bad ki ri ba marjan jong ka kum ka ri kynti sha U Trai. U Jisu u ong, lada la beh noh ia u ksuid naphi kata ka jaka lane ka dohnud jongphi kan long ka hima U Blei. Kaba ar to ngin shim ia ka jingkit khlieh ban phah missionary da kaba kynshan da ka pisa ba ngin lah ban pynpoi ia ka gospel sha ki jaka bym pat poi (unreached).

Kadei ka aiom ban pynkhih paralok bad ban batai ne pynshai ba ka jingleit missionary, ka jingkyrshan da kaba bha tam sha ka kam mission ka ktah ia ka jingtied u klongsnam jong U Blei. To ngin ia kren paralok hi, to ngin ia kyntu paralok hi, to ngin phohsniew shaphang kane, bad na kabynta ka kam mission. U Jisu u la hikai ia ki 70 ngut bad u la phah ia ki ar arngut. U da ong, ruh to leit wad ia kiba la jah noh bad katba phi dang iaid to da ialap ia ka hima U Blei, phi la iohei to ai ei. U khot ia u Petros bad ki 12 ngut ki synran na ka bynta ban phah ia ki kum ki missionary. Hadien ba u la mihpat u la pynpaw ia ka mon ba janai jong u sha ki synran da kaba ong, to khie leit, to ialap, da hikai, da pynlong synran ia ki bynriew baroh, kane kadei ka jingaibor ia uwei pa uwei u Khristan ba la khapat (born again Christian) ban leit ialap ia ka gospel sha baroh ki jaid bynriew ha ka pyrthei. Na ka bynta kane U Jisu u da kular ban ai ia ka BOR U MYNSIEM BAKHUID, ban leit ialap bad ban long ki sakhi baim U Jisu Khrist ha baroh kawei ka pyrthei. Nga lah ban mut dur haba U Jisu un ieng ha khmat U Blei u kpa un ong, “nga la pyndep” U Blei u kpa un ong, hano me la aiti ia kane ka kam, U Jisu un ong, “nga la aiti ha ki synran jong nga” U Blei u kpa un ong, lada kine kin nym leh ia kane ka kam, mano ban pyndep? U Jisu un jin da la ong, “ngam don da kawei pat ka lad, naba nga la shaniah ha ki ban pyndep ia kaba dang sah baroh”.  Ka long kaba shisha, U Jisu u la shaniah haphi bad ha nga, ban leh ia ka kam jong ka jingpynim da kaba ialap ia U Jisu, ha Jerusalem, Judia, Samaria bad haba kut ka pyrthei. Haba U Blei u kylli, Mano ban leit na ka bynta jong ngi? U Isaiah u ong, Nga hangne Trai! Phah ia nga. Kadei ka aiom ban jubab kum u Isaiah.

Kadei ka aiom ban duwai bad iasaid na kabynta ka jingtrei kam mission. U Paul u ong, to duwai, naba bun ki jingkhang ki plie, hynrei u Soitan u ialeh ban khang ia ka. Duwai ban plie ka jingkhang na kabynta ka gospel. Duwai ban mih ki missionary, duwai ban mih ki nongkyrshan, duwai ba ka Balang kan phah missionary, U Jisu u ong, duwai ba U Trai jong ka jingot un phah ia ki nongtrei sha ka jingot, naba ka lyngkha ka la byrlieh, hynrei ki nongtrei ki khyndiat. Duwai 5 minit man ka sngi kyrpang tang ia ka jingtrei mission ha kano kano ka jaka ba phi don. To ai ba ka kam mission kan long kum ka snam ka ban iaid tawiar ia ka met jongphi baroh kawei bad ha kane ka snam ka don ka jingim. Kumjuh ruh ka jingtrei mission kan longdoh longsnam bad kan long ka jingim haphi. Kaba mut phin nymlah ban im khlem da don bynta ha ka kam mission. Ai ba ka aiom jong ka jingim jongphi kan long ha ka kam mission ban pynpoi ia ka gospel sha ki jaka bym pat poi. Uta uba bet bad uta uba ot kin ioh lang ia ka bainong. Ioan 4: 35-38;

Pule ia kine ki dkhot bible. Genesis 8: 22; Mathaios 24: 14; Markos 16: 15; Mathaios 28: 18-20; Rom 10: 14-15; Loukas 24: 44-49; Kam 1: 8; Ioannis 4: 35-38; Mat 10: 1-8; Jer 8: 20; Dan 12: 3; Isa. 6: 8;

(Lada phi kwah ban don bynta ha ka kam mission phi lah ban phone ha une u No-9856007031  lane phah ia ka jingkyrshan jong phi ha kane ka Bank Account - New Testament Restoration Church, SB A/c 850301011003107, VIJAYA  BANK, Lamavilla Branch (8503) Shillong-793002; IFSC CODE : VIJB0008503)

Wat Sheptieng!

(Pastor R. Kharshandi)

Ka aiom Khristmas ka la wan biang ka dei ka jingleh kmen ki Khristan pynban ka jingiakmen ia sngewbha jong baroh ki jaitbynriew khlem da pyniapher ia ka niam ne jingngeit kham tam na ka kynhun ki nongkhaïi. Kane ka long ba phylla kaba U Blei U pynlong ia ki briew shityllup ban ia shim bynta lang ha kane ka jingialeh kmen Khristmas. 

Pynban ha kat kane ka jingialeh kmen, don pat bun byllien ki briew kiba im ha ka jingsheptieng bad jing shongsyier. Kim sngewthikna la ka jingim bad ki im ha ka shaïong bad teng teng kim lah shuh ban shim rai da kumno yn leh.

Ki Jiw ha Palestaiñ bad kham tam ki nongaplangbrot ka Ri Judia ruh ki mad ia kaba kum katei ka jait jingim namar ka Ri baieit jong ki ka la duh ia la ka jong ka jingsynshar. Ki nongwei bad nongmane bleithaw ki la synshar ia ki da ki spah spah snem bad ki la leh donbor halor jong ki bad ki khmih lynti ia ka jingwan U Mesaiah ban synshar bad kin long ki nongiasynshar lem bad U ia ki jaitbynriew bapher bapher.

Katba ki nongaplangbrot, ka kynhun nongkyndong, bym don jingnang jingstad bad ba la ibeiñ da baroh ki dang apmiet bad sharai ia la ka kynhun langbrot ha ri khlaw Judia ki la ioh ia ka jingshem sngewbha U Blei da kaba U la phah ia U Angel jong U ban pynbna ia ka jingkha ia U Khrist U Trai bad ka burom U Trai ka la tyngshaiñ jubor bha hangta ha ka jaka ap langbrot bad ki briew ba im ha ka jingsheptieng ki la nang kham sheptieng shuh shuh bad U Angel U Trai u la ong, “ …… wat sheptieng; naba ha khmih, nga wallam ha phi ia ka khubor babha ka jingkmen ba khraw kaban long ha ki briew baroh;” (Louk. 2:10). Ka khubor babha ka long ka jingkha ia U Nongpyllait im ia ki briew baroh na la ki jingsohsat bad jingkordit ka jingim ba la teh  mraw ia ki pateng la pateng.Ki nongaplangbrot ki tang shu iohsngew ia ka jingbthah ba thikna na U Angel, ki la leit bran bran ban ia shem bad iohi da lade ia kata baroh ba la iathuh ha ki da uta U Angel bad la pyndap ia ki da ka jingkmen bad ialap kylleng ia kaei ba ki la ia shem baroh.

Kaei ka khubor babha? La pynbna ia ka khubor babha ha ka por shiteng synñia katba ki briew baroh sawdong ki dang iohthiah bha lyngngai hangtai ha ki thaiñ Jerusalem bad Bethlehem bad shawei shawei. Ki nongaplangbrot pat ki duh thiah ne ia thiah peitngor ban sharai ia la ka kynhun langbrot ba la bynshet ha ki ban sharai. Kumta ka long ba hapdeng ka jingsynñia bha ka jingim, ka jingdum batliwtliw ka tap ia ka jingmut jingpyrkhat ki briew bad ba ki briew kim tip kim nang shuh ban leh ne ban rai kut ia ka kam, hynrei ha ka kynhun ba la jied bad ba shah ibeiñ ha khmat kiwei pat ki iai sharai ia la ka jingim bad mynsiem, ka khubor ba bha ka long ia ki. Ka khubor babha ka la long ka jingtngen, ka jingkmen bad jingpynkhie im pat ia kita kiba ka jingim jong ki ka long bym don jingkyrmen, ba sheptieng bad ba sngewkutlad.  Ha kaba kum kane ka por, U Blei, U bym ju klet lymne leh lyndet ia la ki briew, U phah ka khubor babha ka jingtngen bad jingkmen sha ki.

Iano ka khubor babha ka long? Ka khubor babha ka la long na ka bynta ki bynriew baroh lyngba kine ki nongaplangbrot ba sharai ia la ka kynhun. Katba ki dang sharai la ka kam, U Blei U la shem sngewbha ha kiba kum kine ki briew ban wan ai ia ka khubor jong ka jingpynim ia ka pyrthei, bad ki la sheptieng shi katdei eh bad ki la kyiuh, hynrei U Angel U Trai U la ong, “Wat sheptieng; naba ha khmih, nga wallam ha phi ia ka khubor babha ka jingkmen bakhraw ka ban long ha ki briew baroh” (Louk. 2:10). Ka khubor babha sha ki bynriew baroh lyngba kine ki nongaplangbrot, sha ki bynriew ba shem sngewsih, ba khuslai ba jynjar bad ba la shah ban beiñ ha ka bor nongwei ka jingdum ba U Trai U Blei U la wan ban siewspah bad pyllait im ia la ki briew. Ka khubor babha na U Trai ka long, “To wan ha nga phi baroh kiba thait bad ba khia ka jingkit, te ngan pynjem ia phi. ..…. U hi U la shimti ia ki jingkhrew jong ngi, bad u la bah noh ia ki jingpang jong ngi…..U nongtuh um wan hynrei tang ba un ioh tuh, bad ba un ioh pyniap, bad ba un ioh pynjot de: nga nga la wan ba kin ioh ka jingim, ba kin ioh kyrhai ia ka ruh, Bad ym don ka jingpynim hano hano hawei pat: naba ym don kawei pat ka kyrteng hapoh ka bneng, ia kaba la ai hapdeng ki briew, da kaba ka dei ba yn pynim ia ngi”(Math. 11:28; 8:17; Ioan. 10:10; Kam 4:12).Shaphang une u Jisu ia uba ki la iohi ba u thiah ha ka shyngoid ha sem ki mrad, ki nongaplangbrot ki leit ban pynbna sha baroh sha la shnong ba u long ka khubor babha bad ka jingpynim ia ki.

Kumno kane ka jingjia ka iadei bad ngi mynta?  To ngin pyrshang ban sngewthuh ia kane ba kum ka kynhun ki nongapbrot kiba ym da don eh ki ban ñiewkor ne burom ia ngi pynban kiba minot ha la ka kam sharai ngin long ka lad ka jingkyrkhu sha ki jait ki kynja baroh ban iathuh shaphang U Nongsiewspah ba U la wan. Naba U Blei Un wan ban pynpaw ia kiei kiei ki jingmaian tang sha kita kiba sharai ia la ka mynsiem bad sha kita kiba don ka jingiadei ba jan lem bad U. Ka jingkylli ka long hato ngi sharai bha ia la ka kam, ia la ka mynsiem bad don jingiadei ba jan bha bad la U Nongsiewspah ba da ngi U Blei Un ai ka khubor jong ka jingkmen, jingtngen bad jingkyrkhu ia ki jait ki kynja baroh. Ngin rah ia ka khubor babha sha kita ba la duh jingkyrmen ha la ka jingim? Ngin iathuh ngin phla ia Jisu Khrist U Trai ha ki! Ngin iarap ia kiwei ban ia shem ia ka jinglong Nongsiewspah U Trai bad kin mad ia ka jingshisha ka jinglongBlei U Trai Jisu. To U Trai Un iarap ia ngi ban long ka jingkmen bad jingkyrmen ia ki briew ba duh jingkyrmen bad jingkutlad, ban ong ruh ia ki “Wat Sheptieng, ngi don ka khubor babha ia phi da U Jisu Khrist  U Trai!” AMEN!

Ki wah um baim jong U Mynsiem Bakhuid - Ïoannis 7:37-39
(Pastor C.M.Umlong)

“Te ha ka sngi kaba khatduh, ka sngi kaba khraw jong ka jingkhawai niam, U Jisu u la їeng, bad u la pyrta u da ong, Lada uno uno ruh u sngewsliang, ai ba un wan ha nga ba un dih ruh: jar uba ngeit ha nga, kumba la ong ka jingthoh, ki wah um baim kin їatuid noh na ka dohnud jong u. (Hynrei їa kane u la kren shaphang U Mynsiem їa uba kita kiba ngeit ha u kin sa pdiang: namar ym pat shymla ai їa U Mynsiem Bakhuid, naba ym pat shym la pyndon burom їa U Jisu).”

Hajan bakut u bnai Nailur lane haba sdang u bnai Risaw ka almanak jong ngi, kata ha ka 15-21 tarik u bnai Tishri jong ki Israel manla ka snem (Leb.23:33-36; Jing.29:12-38; Deut.16:13-15), ka dei ka sngi rakhe їa ka jingkhawai niam їiingtrep/tabernakl lane ka jingkhawai niam ka jingїalum (Eksd. 23:16; 34:22).  Baroh ki shynrang briew ki dei ban leit kiew lai sien manla u snem sha ka jaka ba U Trai un jied (Jerusalem) ban paw hakhmat jong u ryngkat bad ki jingainguh (Deut. 16:16-17). Ka dei ka jingkhawai jong ka jingleh kmen ban ainguh їa U Trai; haba ki khun Israel kin leh їa kane kan don ka jingjop їa ki jaidbynriew, ka jingpynїar їa u pud u sam, jingїada їa ka ri bad ka jingkyrkhu na U Trai (Eksd. 34:24; Deut.16:13-15).

Ha kane ka jingkhawai niam ki khun Israel manla ki longїing ki mih na la ki їingsah ban shong ha ki trep bala shna da ki sla tnat diengtlai, dieng dymbur, dieng olib bad kiwei pat ki jait dieng (Leb. 23:39-43; Neh.8:14-18). Kane ka pynkynmaw їa ka jingshong їingtrep jong ki ha ka jingїaid lynti rikhlaw kaba 40 snem mynba ki la mih noh na ka ri Ijipt. Kane ka jingkhawai niam ka neh haduh kumba phra sngi bad ka kut haduh bakut artad ka aїom ot. Kaba sdang bad bakut jong kane ka jingkhawai niam la rakhe da ka jingїalum lang kaba kyntang. Ha ka jingkdew jong ka jingїathuhlypa, U Sekheraїah u їathuhlypa ba kane ka jingkhawai niam yn rakhe kynmaw da ki jaidbynriew ha ka jingsynshar U Trai (Sekh.14:16-21).

Ka khana na Israel ka їathuh ba ha ka sngi kaba hynñiew jong kane ka jingkhawai niam, u rangbah lyngdoh u leit tong um na ka pung Siloam ha u khra ksiar bad theh pat ha ka duwan jong ka templ kum ka jingainguh їa U Blei namar ka jingai um dih їa ki khun Israel ha ka jingїaid lynti kaba sawphew snem ha ka ri shyiap. Lynter lynti katba u lyngdoh u їalam їa u paidbah uba bud ki їa pule їarwai lang їa kane ka jingrwai, “Namarkata da ka jingsngewkmen phin tong um na ki pukri ka jingpynim” (Isaїah 12:3). Katba u lyngdoh u nangtheh їa ka um kum ka jingainguh ki paidbah ki їa risa bad rwai artad (Isaїah 12). Ka sngi bakhatduh jong kane ka jingkhawai niam ka dei ka sngi kaba kyntang, ba pluh mynsiem bad ka sngi jong ka jinglehkmen namar ki umpohliew na ka ri, ha kane ka sngi kam don shuh ka jingtheh um kum ha ka sngi ba hynñiew.

Dei ha kaba kut jong kane ka jingkhawai niam ba U Trai Jisu u shim їa ka kabu ban їalap ha u paidbah; U Trai Jisu u la їeng bad pyrta jam ha u paidbah uba la wan sha Jerusalem bad uban sa leit phai noh artad sha la ki jong ki shnong. Baroh shi katta ki snem ka dei tang ka jingleh niam ban kynmaw їa ka um ba ki kpa tymmen ki la dih hynrei mynta U Trai u don ban tyrwa їa ka um jingim kaba lah ban pynjah sliang bad tuid ruh sha kiwei pat. U Jisu uba long u mawsiang na uba ki khun Israel ki la dih um ha ka jingїaid lynti 40 snem ha ka ri khlaw mynta u dalade u don ban khot їa ki sha ki wah um baim (Eksd.17:1-6; 1 Kor.10:4). U Jisu kum u nonghikai bastad bad bala pynsleh u sot bad lumlang lang їa ki bynta na ki jingthoh ka jutang barim ban wallam їa ka khubor kaba dei biang (Isa.12:3; 44:3; 58:11; Esek.47:1-12; Joel 3:18); nangta u wanrah pat їa ka mat kaba kongsan bad kaba don jingїadei bad kato ka por ha ka rukom kaba thymmai, “Lada uno uno ruh u sngewsliang, ai ba un wan ha nga ba un dih ruh: jar uba ngeit ha nga, kumba la ong ka jingthoh, ki wah um baim kin їatuid noh na ka dohnud jong u…” (Ïoannis 7:37, 38). U Jisu um dei satia u nongїalap madei mata, hynrei u dei uba tip їa ka jingthoh, u їalap bad hikai ruh katkum ka jingthoh.

Kumno yn leh ban їoh dih na ka wah um baim?

1.      Don їa ka jingsliang (Ïoan. 7:37a; Salm 43:1-2; Ïsa. 44:3)
2.      Wan sha U Jisu u tyllong ki wah um baim (Jer. 2:13; Ïoan.4:13, 14; 7:37b)
3.      Pdiang da ka jingngeit (Ïoan. 7:38; Esek.47; Sekh.14:8)

Ka wah um baim:
1.      Ka pynjah sliang
2.      Ka pynkhuid
3.      Ka pyn pyngngad
4.      Ka pynseisoh
5.      Ka ai jingim bad jingpynkhiah

Kaba Peit Ha U Bad Ha Kaei Ba U Long Ha Ngi

(Pastor S. Swer)

Kaei kaba ngi iohi da ki khmat doh bad kaei kaba ngi iohi da ki khmat bakynja mynsiem ka ktah ia ka jinglong jingim u briew baroh kawei.

Ngi tip na ka baibl shaphang u David, kumno ka jingiohi jong u da ki khmat doh ia ka Bathsheba ha ka jaka ba ka dang sum; kaba la pynlong ia u ban leh ia ka pop klim bad ia ka pop pyniap briew. Shibun ki kam sniew ki mih ha kane ka ri jong ngi bad kylleng ka pyrthei dei na ka jingbrai jong ka doh. Ia kito ki bym pat lah ban kyntait ia kaba sniew bad ban jied ia ka babha; kiei kiei baroh ba ki iohi ha ki tv, ki mobile, ki video, ki dur bad ki kot pule bad ki sawdong jong ki; ka pynlong ba kin leh ia ki kam sniew kiba laiphew jait. Ym don ka jingsuk ia u bymman uba leh kam sniew ong ka ktien U Blei. Ynda ki briew ki la leh kam sniew ki sa babe. Don kiba pyniap ialade namar ba ki kwah ban buhrieh ia ka pop ba ki la leh. Kaba kham shyrkhei ka long ba ki ksuid ka dujok ki wan shaw ia ka mynsiem jong kito kiba leh pop khlem kylla bamut bad khlem pdiang ia U Jisu uba la iap iapli na ka bynta ki pop jong ki. Ki jingkwahbrai ki khmat, ki jingkwahbrai ka doh, ka jingsarong thala ia kiei kiei ba ki briew ki don ki long kiba iai jah noh. Hynrei uta uba leh ia ka mon U Blei un iaisah bymjukut.

Kiwei pat ki briew dei kiba peit sha lade. Lada dei kiba riewspah bad biang nadong shadong kan pynlong ia ki ba kin sngewsarong. Lada ki long ki bym long eiei ka pynsngewpoh ia lade. Baroh ar kine ki jingsngew ki pynduh nong ia ki briew ha ka jingiadei para briew bad ha ka jingiadei bad U Blei. Ka jingsngewpoh bad ka jingsngew bym long eiei kaba don ha u Ahithopel u nongsylla jong u Absolom ka la pynlong ia u ba un phasi noh ia lade, namar ba la kyntait ia ka jingai jingbuit jong u. ki briew ki klet noh ba ka mynsiem jong ki ka long kaba kordor ha khmat U Blei, dei namar ba U Blei u ieit ia ki bad ba U Jisu u la iap iapli na ka bynta jong ki halor ka diengphna. Kiba sngewthuh ia kane ka jingshisha kin ym leh pop, lane kin ym leh sat ia lade da kaba ki pyniap ia lade. Ha kawei pat ka liang ka jingsarong kaba don ha u Syiem Babylon da kaba u ong, “Hato kane kam long ka Babylon bakhraw, ia kaba nga la tei manga” Namar ka jingsarong ka pynlong ba u Syiem Babylon un duh noh shipor ia ka khet, ia ka hima bad ia ka burom syiem.

Mynta pat ngin ia peit ia ki jingmyntoi bakhraw kiba mih na kaba ngi peit sha U Jisu bad sha kaei kaba U Jisu u long ha ka jingim jong ngi ki bangeit.

Kumba long ki Jiw kiba dang bat pyrkhing ia ki hukum u Moses, kumta ruh long ki jaitniam baroh ha ka pyrthei kiba la kha pateng ha ki ïing Khristan, ba pyndep ia ki niam ki rukom. Ka don ka jingsngew hok ia lade kaba kah matlah ia ki Jiw bad ia ki jait naim baroh. Ba kim lah ban peit sha U Jisu uba la iap iapli na ka bynta ki pop jong ki halor ka diengphna. 2 Kor 3:14-16

Ha ki Hebrew 12:2 la kyntu ba ngi dei ban peit sha U Jisu uba kmen da ka jingkyrmen bakhraw ban iap iapli na ka bynta ki pop jong ngi ki briew baroh halor ka diengphna. Namar kane ka jingkmen u la ibeiñ ia ka jingshah iap ba lehraiñ halor ka diengphna. U tip ba kiba kylla bamut bad ba ngeit ia U Jisu uba la iap iapli ha ka diengphna na ka bynta jong ki, kin ioh ia ka jingmap ia ki pop bad kin ioh ia ka jingim bymjukut bad ia ki ïing shongneh ha bneng. Ioannis 14:1-3. U tip ba kin long ka nongleit kurim; kaba long ki riewkhuid kynthei bad shynrang ban rong noh ia ki sha suiñbneng ban iashem bad u Nongleit kurim uba long U Trai Jisu.

Haba ngi peit sha U Jisu uba la iap iapli ha ka diengphna; U Mynsiem Bakhuid u pyniakynduh ne pynkynduh ia ka dohnud jong ngi bad ka jingieit ba shisha jong U Jisu uba hok uba la iap iapli ha ka diengphna na ka bynta ki pop jong ngi. U pynkynduh bad pynduh noh ia ka pop ka jingbymngeit kaba don ha ka dohnud jong ngi kiba pynlah ba ngin ngeit bad pdiang ia U Jisu da ka dohnud baroh. Ioannis 16:8-9. Haba kane ka jia, ia ka jingsngewhok kaba kah matlah (self righteousness) ia ka dohnud jong ngi la weng noh.

Ha ki Hebru.11:27, la thoh ba u Moses ua la iohi da ki khmat ka jingngeit ia U Blei uba kham khraw bad kham donbor ban ia u Syiem Pharaoh ka ri Igypt kat haduh ba um sheptieng ia ka jingbitar u Syiem uba don ki kulai bad ki kali kulai ban hiar thma ia u bad ia ki khun Israel kiba la mih noh na ri Igypt.

Hynrei ha ki Galatia 2:20, ngi sngewthuh ia u Paul u bym peit shuh tang sha kiei ba u long hynrei u iohi ia kaei kaba U Khrist u long hapoh jong u. Shaphang ia lade u ong ngam long eiei shuh namar la sahnar ia u lem bad U Khrist. Um sngew sarong shuh ia ka jinglong pawnam jong u ha ka por ba u dang bat pyrkhing ia ka hukum. U iohi ba U Jisu uba la ieit ia u haduh ka jingiap ka diengphna bad U Jisu uba la mihpat u iai im hapoh jong u man ka por. U iohi ia kaei kaba U Khrist u long hapoh jong u. U iohi ia ka jingkhraw bor U Jisu ba la mihpat ba u im hapoh jong u. Kane ka jingiohi ka long kum ka jingbam ka pynshaitbor shibun eh ia ka mynsiem. U ong, ‘U Khrist u im ha nga’. U Khrist u im ha u da ka jingiohi jong ka jingngeit. U Khrist u im hapoh jong u da ka jingpynpaw U Mynsiem Bakhuid ia U Khrist uba la iap bad ba la mihpat na jingtep.

Haba u la shah paitlieng, haba u la shah pynshitom beiñ, haba u don ha ki jingma u iohi ba U Khrist uba la ieit ia u haduh ka jingiap ka diengphna u don hapoh jong u. u iohi ba U Khrist uba la mihpat u don hapoh jong u. ha ka Rom 8:37 u sa ong, ‘ha kine kiei kiei baroh ngi jop thiaw da uta uba la ieit ia ngi’.

Ha u Mathaios 28:20b, U Jisu u ong “Ha khmih nga long ryngkat bad phi ha la ka sngi haduh kaba wai noh ka pyrthei”. U Jisu u pynshisha ia kane ka jingdon ryngkat jong u lem bad u Paul bad lem bad kita baroh ha kiba U Mynsiem Bakhuid u shong bad u pynpaw ia U Jisu uba la iap bad la mihpat.

U Mynsiem Bakhuid barabor u pynpaw ia U Jisu ha ki bangeit. Ioannis 16:14. Ka don ka jingiapher bakhraw haba ngi kynmaw ba U Khrist u don hapoh bad haba ngi klet noh ba u don ha ngi.

Haba ngi kynmaw ba U Khrist uba ieit ia ngi haduh ka jingiap u don hapoh jong ngi, kata ka met jong ngi kam lah ban leh pop hynrei kata ka mynsiem ka long ka jingim namar ka hok – Rom 8:10-11. U Mynsiem Bakhuid u shongsah hapoh jong ngi da ka jingpynpaw ia U Jisu uba ieit ia ngi haduh ka jingiap bad uba la mihpat ruh u pynlong im ia ki met ba iap jong ngi bad u pynkhiah. Lada u mynsiem bymman u lah ban pynklet ia phi ba U Jisu u ieit ia phi haduh ka jingiap bad ba phi sheptieng bad artatien, kan ktah ia ka jingdon U Mynsiem bad U Khrist ha ka dohnud jong phi. Namar ka ktien U Blei ka ong ba U Khrist un shong da ka jingngeit ha ka dohnud jong phi. Lada ka pop ba leh ka pynrem bad ym kylla bamut bad phla noh bad lada ym ngeit ba u long uba iaineh ban map ia ki pop jong ngi: kata ka ktah ia ka jingdon U Jisu. Namar u lah ban shong hapoh jong ngi dei tang da ka jingngeit. Ephesos 3:17; I Ioannis 1:9.

Namar ngi hap ban peit ym ha lade, hynrei ha kaei kaba U Khrist u long hapoh jong ngi. U Ioannis u ong, “Kham khraw uta uba ha phi ban ia uta uba ha ka pyrthei”. I Ioannis 4:4. U kham khraw hapoh jong ngi dei haba ngi nang ban kyntait ia ka jinglamler bad ban ngeit ia ka jingshisha. Ha kawei ka sngi I Meba (khun jong nga) im shym la iohthiah baroh shimiet. Nga la iohsngew ia ka sur ba shisha na U Mynsiem U Blei kaba ong, ‘I la koit bad I la iohthiah’ bad ka long shisha kumta. Ha kawei ka sngi ba bud I Meba I ba don jngai na ïing, I la iohsngew ia ka sur kaba lamler kaba ong, ‘I pa jong phi, I la iap’. Hynrei im shym la ngeit ia kata. Lada ngi ngeit ia ka lamler ngi leh pop bad ngi pynkhraw ia u soitan bad ngi kyntait ia U Blei uba khrawbor uba lah ban pynkhiah bad ban pyllait ia ngi.

U Blei u long uba khraw hapoh jong ngi dei haba la sahnarphna noh ia ka doh lem bad ki jingsamkwah bad ki jingkwah jakhlia jong ka. Galatia 5:24. U Blei u pynpaw ia ka jingkhraw bor jong u ha u Shedrak, Meshak bad Abednego haba ki la kyntait ia ka jingmane bleithaw bad ki la kheiñduh ia la ka jingim ki da ngeit ba U Blei, u lah ban pyllait ia ki na ka lawar ding. Haba ngi iaineh ha ka ktien jong u, ha ka jingieit, ngi lah ban peit ha uta U Blei uba khraw uba don hapoh jong ngi.

Ki briew kiba don ka jingsngewsih ba riewblei ia la ki pop bad kiba kylla bamut bad pynrit ia lade ha khmat U Blei. Ki lah ban iohi ba U Blei uba shong dap ia ka bymjukut u shong dap hapoh jong ki. Isaiah 57:15. U David haba u sliang ban wad ia U Blei, haba u rah ia la ki kti da kaba ainguh bad mane ia u; da kaba aitilut, u la iohi ia ka jingkhraw ka bor bad ka burom U Blei. U la mad ia ka jingsngewhun bad ka jingsuk. Salm 63:1-5.

Donkam ban peit sha ka jingkhraw jong U Blei uba don hapoh jong ngi. La ai ha u ka bor baroh ha bneng bad khyndew. La ai ha u ia u shabi jong ka jingiap bad ka dujok. Jingpynpaw 1:18. Ka hima, ka bor, ka burom dei ka jong u, kam dei ka jong u soitan. U long U Trai halor jong baroh kiba iap bad kiba im. Rom 14:9. Ka hima jong u ka synshar halor baroh. U long ka jingkyrmen ka burom. U don hapoh jong ngi. Kol 1:27. Ngi donkam ban peit ym ha kaei ba ngi long, hynrei ha kaei kaba u long hapoh jong ngi. Amen

Kiba Khlaiñ Ha U Trai – Ephesos 6:10
(Teacher L. Sohkhlet)

Ka ktien U Blei ka ju kyntu ia ki nongbud U Khrist ban long kiba khlaiñ. Hynrei ym lah pat ban len ba don ki por kiba ngi sngewtlot kumba long u Gideon uba haba u phai shalade u iohi ba u long uba rit u bym long eiei, u bym lah ban leh eiei – Nongbishar 6:15. U Apostle Paul ruh u ong, uei uba sngewtlot ba u ruh um sngewtlot. 2 Kor.11:29. Kumno ki khun jong U Blei kin iai long barabor kiba khlaiñ lane ba kata ka bor kan iai long kaba neh, ka ban ym man rim, ym tang ban neh kata ka bor hynrei ban nang iaipynroi ia ka?

Ban long kiba khlaiñ ka donkam ban ithuh ia U Blei (Dan.11:32). Wat haba ka jingshukor ka ieng rasong bad ka jingthala ka jop lin ia kiba bun, wat kum ha kata ka por kiba ithuh ia U Blei kin long kiba khlaiñ iathuhlypa U Daniel. Kane ka thew kham tam ia ki sngi kiba khatduh kiba bun kin long tlot namar ba ka pop bad ka jingbymñiew hukum kan manbha bad ba ka jingtrei ka jingshukor kan tyllep, ki nongiathuhlypa ba lamler kin roi. Lada ngi long kiba tlot ngim ym lah ban ieng. Ka jingithuh ia U Trai ka pynlong shlur bad pynlong khlaiñ.

U Apostol Paul ula ithuh ia U Trai (2 Kor.12:2) ha kata ka jingithuh paw. Ban ithuh ia U Trai lyngba ki jingithuhpaw kumba u Apostol Petros ula ioh ia ka jingpynpaw shaphang U Jisu Khrist (Mat.16:16,17). Ban pdiang ban ngeit bad phla ia kata ka jingpynpaw. Ka jingithuhpaw ia ka jingkhraw, ia ka burom bakhraw jong uta uba ngi ngeit. Ka jingduwai ba ngim ioh ia ka jingpynpaw ia U Khrist ha ka jingim jong ngi.

Nalor kaba ithuh ia U Trai bad ia ka bor bad ka burom jong U, kawei pat kaba ngi ithuh ia U Trai ka long ba ngi ithuh ia U ba U long U Trai uba leh ia ka jingleh ieit, ia ka jingbishar hok bad ia ka hok ha ka khyndew (Jer.9:23,24). U Jeremiah wat hapdeng ki jingtynjuh kiba eh bha ula lah ban iengskhem khlem riej, wat haba ki khun Isreal ki la phaidien noh na kaba bud ia U Trai. Ha ka por ka jingiathuhlypa u Sephaniah, don ki briew kiba pyrkhat ba U Blei um leh ia ka jingbishar jong U (Seph. 1:12).

Teng teng hapdeng ki jingiashem bym sngewtynnad, jingshah leh bymhok, ki jingpyrkhat ba bun jaid ki mih hato U Trai U iohi khamtam lada ngi long kiba rit bad kiba shah ñion beiñ, kumta ka jingsngewtlot ka wan. Ka Salm. 73:1-3 ka iathuh ba u nongrwai jong kane ka Salm ula jan phaidien noh haba u iohi ia ka jingmanbha jong kiba bymman. Katno sien ka la long ka daw jong ka jingtlot namar ha ka barieh ka dohnud ngi sngew ba U Blei um ieit bad um bishar hok. Ka Bible ka ong, bad U Blei u long uba hok bad ha u ym don ka jingñiew shiliang khmat.

Lada ki briew kim ngeit bad pdiang ba U Blei u long uba isnei bad ba bishar hok bad ba shahshkor ia ki jingduwai, ki briew kin duhbor noh bad kin kyntait ia U Blei. U Jisu u ong ha ka gospel u Loukas 10:1-8, ba U Blei u iohi ia ki jingeh, ki jingshah-bymdei bad ba u bishar pynban ki briew kim ngeit bad sngewthuh namar kim iohi kumba ki mut ne thmu.

Ban long kiba khlaiñ bad skhem ka dei namarkata ban sngewthuh ia ka jinglong U Blei, ba U Blei u ieit, U Blei u shahshkor bad U Blei u bishar hok. Wat lada U Trai u shah ia ka jingbymhok ban jia kam mut ba U Blei um bishar. Ka jingjia ka jingim u Naboth uba la shah leh jubor bymdei kam shu kut noh kumto. Ka jingbishar U Blei ka wan jia ha ka ïing u Syiem Ahab, U Trai ula pyndep ia la ka jingbishar wat la ka shimpor.

Namarkata, ban long kiba khlaiñ  donkam ban ithuh ia ka burom, ka bor ka jingkhraw jong U Blei bad kumjuh ruh ban sngewthuh ia ka jinglong U Blei uba leh ia ka jingieit bad uba bishar hok.

Ka Buit Barieh Ki Riewstad
(Mr. R. Mawlong)

Pule Mathaios 2:7-11 bad Loukas 2:1-18.

Don ar kynhun ki ba wan ban peit ia u khunlung Jisu haba la kha ia u: ki Nongap langbrot bad ki Riewstad. Ka kynhun kaba poi nyngkong dei ki Nongap langbrot. Haba u angel U Trai u mih paw ha ki ban ai ia ka khubor jong ka jingkmen bakhraw, ki iohi ia u paidbah ka bneng bad ki iaroh ia U Blei. Kine ki nongap langbrot bran ki mareh ban poi ha ka jaka kaba la kha ia U Jisu, ki nongap langbrot ki iohi ia kiba iaroh i’U Blei, ki iohsngew ia ka khubor ba la wanrah da u angel, ki don ruh ha ka juh ka shnong. Hynrei kawei pat ka kynhun ba la khot “Riewstad”, kim iohsngew bad iohi ia kine kiei kiei baroh, kim tip ruh shaphang ka kular jong ka jingwan long briew u Messiah. Hynrei tang kawei ki iohi, uta u dei u khlur baphylla, da kaba pule bniah shaphang une u khlur ki sngewthuh ba ia u Riewkhraw (Syiem) la kha, ki bud ia une u khlur naduh ri mihngi. Bad lehse ki hap ban iaid tang mynmiet namar ki bud ia u khlur, namar ym lah ban iohi khlur mynsngi. Ka shim por ia ki ban poi haduh ka jaka ba U Jisu u don, namar ki hap ban iai lyngba u Syiem Herod. Hynrei ka don ka jingiapher bakhraw hapdeng ki nongap langbrot bad ki riewstad. Ki nongap langbrot ki wan tang najan, ki mareh da ka jingkyrkieh, ki iohsngew ia ka khubor na u angel, bad ki dei ruh ki Jiw, ki tip ruh ia ki kular shaphang ka jingkha ia U Jisu. Kaba sngewsih ka long ba haba ki poi hajan U Jisu kim shym la ai eiei ruh em ha u, kim dem ban mane ia u, kim burom ia u, ki leit phai nangta ki pynbna ia kane ka khubor sha kiwei, katba hapoh ha lade thylli.

Ki riewstad ki wan na jngai bah, kane ka la long lypa ka jingkñia, ym don ba iathuh ia ki, ki bud ia u khlur kat sha ba u ialam, haduh ban da poi. Bad mar ia poi ki dem khrup ha khmat u khunlung Jisu ki mane ia u. ki Riewstad ki mane ia u khunlung! Sngew lyngngoh. Hynrei kane ka thew ia ka jingsngewrit jong ki, nangta ki plied ia ki song ki ai ha uta u khunlung ka ksiar ka myrrh bad jingiwbih de. Balei ki ai ia kine? Namar ki sngewthuh ba uta u khunlung un long uba khraw. Ka Ksiar ka thew ia ka jinglong Syiem, Jingiwbih – ia u Lyngdoh bad Myrrh – ia u Nongiathulypa. Ki sngewthuh ba uta u khunlung u dei U Syiem ki syiem, u Lyngdoh bad u Nongiathuhlypa bakhraw. Lai jait ki jingai ki ai, kane ka mut ba ki ai lut ha u ia ka met, ka mynsiem bad ka jingim baroh.

Ha kum kane ka por leh kmen Khristmas hato phi long ki Nong-ap langbrot, kiba kwah ba ka Khristmas kan poi noh ban ioh ialeh kmen leh sngewbha, ai sngewbha paralok, iaid Khristmas carol bad pyntip sha kiwei ruh, hynrei katba hapoh lade ym don jingtip eiei shaphang jong u? khlem da ai eiei sha U? khlem da mane ia u, lane kum ki Riewstad ki bym kheiñ katno ka jingjngai, ka thait ka jrem ban iaid ban poi sha U? Ki iohi ia u ki mane ki ai lut ha u katba ki don. To ngin ïit ialade ban long kum ki riewstad.

Kiba bun ki wan sha U Jisu tang ha ka sngi Khristmas ban ioh jingkyrkhu. Hynrei kaba sngewphylla bad ka dei pat kaba shisha, kita kiba nang ban ai sha U Jisu la khot “riewstad” – Mat.26:10-13; Louk.12:20. Ka long ruh kaba shisha ba kita kiba buh ia ka spah naka bynta ialade la khot ‘riewspah biej’.

Kaba sngewtynnad shuh shuh ka long kine ki riewstad hadien ba kila aiti lut ha U Jisu kim donkam ban leit phai sha u Herod. Kane ka mut lada ngi nang ban ai ha U Jisu ia ka met ka mynsiem bad jingim bad sngewthuh ba u long U Syiem bakhraw, u soitan um don bor shuh halor jong ki. Kumta ha kane ka aiom jong ka jingsuk, to ngin long ki riewstad ym kum kiba biej. Amen


KA JINGIAINEH BAD JINGISNEI JONG NGA KA LONG BAD U - Salm. 89:24
(Dn. A. K. Khongsdam, Sohra)

Ki sngi ki taïew ki tyllun stet ha ka jingim jong ngi bad soit ruh ki la leit sha bymjukut. Ngim lah shuh ban ïoh biang ïa ki. Ha une u snem, kum ka bynta jong ka jingim, don ki por ba ngi mad jingkmen bad don ruh ba ngi khia jingmut bad jaw ki ummat kthang. Kito ki samoi kiba ngi ïakhun ïakynduh - kim lait na ka jingtip U Kpa. Hadien jong ka miet ba dum, haba ngi phai bad kyrtiang dien, ngi shem ba U Trai U long U babha bad kum U Nongap langbrot babha, U khlem iehnoh satia ïa ngi; sa shisien pat ngi ïohmad ïa ka step phyrnai jong ka jingkmen bad ka jingpyllait. Ïaroh ïa U Trai.

Ha une u snem thymmai uba shen ngin sa ïohpdiang, kum ki samla bad ki kmie ki kpa, ngi lah ban don shibun ki jingbymsngew thikna shaphang ïa lade, ka trei ka ktah, ka ïoh ka kot, ka pule ka puthi bad kumta ter ter.  Hynrei kam dei ïa ngi ban sngew artatien shaphang ka jingïaineh bakhraw tam eh jong u Blei. U Trai U pyntngen ïa la u paitlang, U isynei thoiñ ïa la kiba la jynjar (Isaiah 49:13) bad da lei lei Un nym iehnoh ïa ngi (Math. 28:20).

Wat artatien shaphang ka jingïaineh jong U Blei:

1.      Ha kata ka mission leit wad kurim na ka bynta u Isaak (u khun ka jingkular na ka bynta u Abraham), U Eleaser u la poi haduh ha rud shnong u Nahor ha ri Mesopotamia bad mynta um tip shuh da kano ka lynti un jam sha khmat. Um tip kaba kum kano kata ka briew ne ka kyrteng jong ka, um tip ka dur ka dar jong ka bad ha kano ka ïing ka shong ka sah bad nalor kata hi, ka por ka la janmiet. U la shu pyndem jahthait ïa la ki ut hajan ka pukri tong um bad dwai ka jingdwai kutlad ha U Blei Jehovah jong u kynrad jong u. U Blei U khlem iehnoh ïa u Eleaser ha shiteng lynti hynrei u la ïalam haduh kaba kut, U la jubab bad pynman bha ïa ka mission jong u. Ka Rebekka ka dei ka jubab da ka jingialam jong U Blei (Jenesis 24)

Lehse don shibun ki lynti, ne ym i don lynti shuh ha khmat jong phi bad phim tip shuh da kano ka rai phin shim ne phim sngew nang shuh kumno ban leh bad phi sngewthuh biang biang ba lada phi bakla ban shim ïa ka rai kaba biang ha kaba kum kata ka khyllipmat, khlem pep kan ïalam shaba jngai bah ka jingbabe. Kane ka lah ban long haka laiñ pule puthi, ka jaka sumar jingpang, leit ïasoh balang ne kiwei pat. Ha kaba kum kane ka por kumno ngin leh? Wat shim ïa ka rai da ka jingsngewthuh lajong namar Prob.14:12 “Don ka lynti kaba imat beit hakhmat jong u briew hynrei kaba kut jong ka dei ka jingïap” ne da ka jingsylla na ki nongpah krik krik namar U Blei U maham jur (Leb.19:31). U syiem Saul u duh ka jinglong syiem bad ïohei da u syiem Dabid namar kane (1 Khro.10:13-14). Hynrei ka lynti kaba janai tam na ka bynta jong ngi ka dei ba ngin phai sha U Mynsiem Bakhuid, U Nonghikai bastad bymju bakla (Ioanis 14:26) namar U Blei U la kular skhem ba Un sngew bad jubab ïa ngi, Un nym buhrieh ïa la ka khmat na ngi. Da la ki khmat ngin ïohi ïa U Nonghikai jong ngi bad da la ki skhor ngin ïohsngew ïa ka sur nadien kaba ong, ‘Kane ka long ka lynti, to ïaid phi haka.’ Isaiah 30:19-21. U kular ruh ba Un pyni (instruct) bad hikai ïa ngi haka lynti ba ngi dei ban leit (Psalm 32:8). Ïa ki sienjam jong uba hok la pynskhem da U Trai (Psalm 37:23). To shaniah ha U Trai daka dohnud baroh, bad wat shaniah hala ka jingsngewshemphang lajong; ha baroh ki lynti to ithuh (acknowledge) ïa U - te Un pynbeit ïa ki lynti jongphi (Prob.3:5-6). To ngin kynmaw ba ka jingibieit jong U Blei ka kham stad ban ïa ka jingstad jong u briew bad ka jingitlot jong U Blei ka kham khlain ban ïa ka jingkhlain jong u briew (1Kor.1:25) bad haba U Blei U ïalam watla ka dei ban leit lyngba ka ri khlaw ne shyiap pynban ngin poi beit sha Kanaan (thong).  


2.      Lyngba u Moses U Blei u la sei noh ïa ki khun Israel na Ijipt- u paitbah babun byllien 6 lak ngut ki rangbah nangta sa ki kynthei bad ki khynnah baroh ym duna ia ka 25 lak ngut ki briew. Ha lynti ki la nang ïa kha ïa roi. Ban poi sha Kanaan ki la dei ban ïaid haduh 40 snem lyngba ka ri shyiap. Kine kim don por ban rep ban riang namar ki dei tang ki pilgrim nongiaid lynti. Ki rangbah mynshwa ki long kiba palwan bad ki khlaiñ ruh ka bam. Tharai shisien bam marwei shi-tin u khaw dang ha jem bha. Te lada 6 lak ngut kaba mut 6 lak tin bad lada kheiñ lang sa bad ki kynthei bad khynnah ka poi 25 lak ngut lane 25lak tin kata kumba 16,666 byrni u khaw 50kg. Kane ka mut ba 42 tylli ki trok 6 shaka donkam tang ban kit ïa u khaw uba shisien bam. Donkam ym duna ïa ka 1,50,000 Kg ka dohsyiar na ka bynta ka shisien bam. Lada pyndonkam 10 liter ka um marwei, donkam 15,000 tylli ki kali kit um kiba ngiam 1000 liter. Hawto shong bad pyrshang kheiñ ïa ka jinglut shi shi sngi khlem da klet noh ïa kiwei de ki jingdonkam kum ki diengthang, ki musli musla bad kumta ter ter. Khlem ki kali ne rel ne eroplein ba wan kit jingbam - ka bam ka sa ka biang beit. U Blei U pyndap.

Lada U Blei U lah ban pyndap ïa u pait bhur uba kat une ha ri shyiap, hato phi ïa bun haduh katno ha iing ne khraw katno ki jingdonkam (ym ki jingkwah) jongphi ba U Blei Um lah ban pyndap. Namar kata U Jisu U ong, “Wat khuslai shaphang la ka jingim, kaei ba phin bam, kaei ba phin dih ne phin kup” Mt.6:31 bad u Apostol Paul uba la mad ïa ki jingkyrkhu ba phylla jong U Blei haka jingim jong u, u ong, “Bad U Blei jong nga Un pyndap ïa baroh ki jingdonkam jongphi katba kum ki jingkynrei spah kiba ha U Khrist Jisu” Phil.4:19. Ki sing samla (kiba dangkhlain ka bor) ki kyrduh bad ki shah thngan hynrei kita kiba wad ïa U Trai kin nym kyrduh ïa kaei kaei kaba bha (Psalm 34:10)  

3.      U Blei U bat ïa la ka jutang (Deut.7:9). U dei U Blei ka jingpynkhiah (Jehobah Raphah). U ong, “Ngan ai pat ha phi ïa ka jingkoit bad ngan pynkhiah ïa ki jingmong jongphi Jer. 30:17; 33:6.” Daki jingjngem snam jong U la pynkhiah ïa ngi 1 Pet.2:24. Lada ngi pang, kumba la kular U Blei ha ka Ktien jong U (pule Jakob 5:14), ngi lah ban khot ïa ki briew jong U Blei, ai ba kin pynsleh da ka umphniang bad ngin koit pat. Kumba ngi ïoh ïa ka umphniang daka jingtylliat ia ki symbai tyrso ha ka kor tylliat kumta ka snam U Jisu ka jaw bad mih halor ka diengphna namar ka jingbitar shla U Blei naka bynta ki pop jong ngi kiba U Jisu U bah ha lade na ka bynta jong ngi. Kane ka snam ba kordor jong U Khun Langbrot jong U Blei ka shlei hangta dei naka bynta ka jingmap ei ïa ngi bad kumjuh ruh hi ban pynkhiah ei ïa ngi. Kane ka jingpynsleh kaba thew ruh ïa ka jingpyntuid noh ïa ka bor jong U Mynsiem Bakhuid, ka pynhap noh ïaka lyngkor bakhia jong ki jingpang jingkhrew naki ryndang jong ngi (Isaiah10:27).

Ki jingkular U Blei katba don, ki long ha U kaba hooid bad amen (2 Kor 1:20), bad ka Ktien U Blei ka ong ba U da ap khmih dngong ban ïoh pyndep ïa la ka Ktien (Jer 1: 12). Kiei kiei baroh ki long kiba lah ia uta uba ngeit (Mk 9:23)


Ka Jingphla Shem Mynsiem

(Mr. Sellestar Syiemlieh)

Ha kaba nyngkong eh nga pynpaw ka jingsngewnguh ia U Blei da ka jingisynei bad ka jingieit bakhraw jong u ba la pynim ei ia nga u briew ba la jot ba la rem. Da ka jingsngewnguh, nga ai khublei ieit ia phi ki nongpule ha ka kyrteng bathiang tam U Khrist Jisu.

Kane ka long ka jingphla shem mynsiem jong nga mynba nga dang long u mraw jong ka pop. Nga la ngop ha shibun ki jingmlien basniew, kum ha ki jingdih buaid, ka kyiad, dynrite, kynja, biri, sikret bad kiwei kiwei de, haduh ba nga la pynsngewsih ia ki briew, ia ka imlang sahlang, ia I mei I pa bad kham tam eh ia U Blei. Da ki jingleh jong nga ka wanrah ia ka jinghuri hura ha ïing ha sem, ym don shuh ka jingsuk jingkmen, bunsien ruh nga la ju pynjaw ummat ia I mei I pa, ki ju sneng bad ki jaw ummat ha khmat jong nga, nga ruh na lyndet nga ju ialeh bad pyrshang ban lait noh na kita ki jingmlien basniew bad da ka bor jong nga u briew ngam lah, hynrei ha kawei ka miet kynsan kynsan ka jingpang kaba jur ka wan lap ia nga haduh ba nga la shitom ban ring bad pynhiar mynsiem, ka la ktah ruh haduh ki kjat bad ngam lah shuh ruh ban ieng. Hangta ka jingsheptieng kaba khraw ka wan ha ka jingim jong nga, ym don jingsuk shuh ha ka mynsiem ha kata ka por nga kynmaw ia ki briew ki jong U Blei bad nga khot ia ki, lyngba ka jingiasyllok jong ki, hangta nga kut jingmut bad nga pdiang ia U Jisu ha ka dohnud jong nga, hangta ngi pynlong ka jingduwai bad kumta kumta nga la ioh ka jingkhiah bad ka jingpyllaitluid ha ka met bad ha ka mynsiem jong nga, naduh kata ka por da ka jingaiei U Jisu Khrist bad ka jingpynshaitbor U Mynsiem Bakhuid U Blei nga jop noh ia ki jingmlien basniew baroh.

Bad kumjuh ruh na ka bynta jong phi ki nongpule nga kyntu ieit ia phi, ioh lehse phi la hap ha kum kane ka lynti kaba nga, nga la iaid, lane ha kano kano ka jingmlien basniew ba phi ju mlien to phin kyndiah noh na kita, phai noh sha U Blei, pdiang ia U Jisu ha ka dohnud jong phi, dei tang ha U Jisu ka don ka jingkyrmen, ka don ka jingsuk, ka don ka jingpyllaitluid ha ka met bad mynsiem. To tip ba U Blei u don ka plan na ka bynta jong phi iwei pa iwei.

To U Blei un kyrkhu ia phi baroh. Khublei shibun. AMEN

Poetry - “To Kylla Ka Bamut”
(Da I Pastor N. Lynrah)

1.      To kylla ka bamut katba por ka dangdon,
To kylla ka bamut ka Baibl ka ong;
To kylla ka bamut na ki pop baroh,
To kylla ka bamut te jingsuk phin ioh.



2.      Paralok baieit to phai noh mynta,
Ia la ka jingim to wat pynsyrwa;
Wat ju buh teng ia ka lashai,
Ioh phin duh ia ka ri ba phyrnai.

3.      To kylla ka bamut, pdiang noh i’U Jisu,
To kylla ka bamut aiti lut ha U;
To kylla ka bamut iehnoh baroh jinglong barim,
To kylla ka bamut phin ioh ban laitim.

4.      Paralok baieit, hangno phin shong ha bymjukut,
Haba jingiaid lynti jong phi ha pyrthei kan kut;
Ka bneng bad dujok ka don shisha,
Kawei na ki phin mad shirta.

5.      To kylla ka bamut to kyndit bynriew,
To kylla ka bamut kine ki sngi ki basniew;
To kylla ka bamut U Jisu mynta u dang khot,
To kylla ka bamut kam pher phi la rem phi la jot.


                                KI KHUBOR KHRISTAN NA KYLLENG PYRTHEI

BUN KI THEI NUTI BA DANG LUNG ‘RTA HA INDIA KI SHEM KA JINGKYRMEN HA KA GOSPEL: Katkum ka khubor bala ioh lum dang shen la ong ba bun ki khynnah kynthei kiba dang lung ‘rta ha India ki la kylla long ki thei nuti tang namar ka jingduk jingkyrduh ha iing ha sem. Don na ki kiba dang saw san snem ka ‘rta, ki kmie ki kpa ki la die noh ia ki sha ki nong khaii kam die met. Kawei na kum ki kitei ki khynnah ba shem lanot kadei ka Tehmina (bala shu khot sin) kaba ka kmie kala pynbor ia ka sha ka kam die met ha temple kum ka lad kamai tang ban pyndap ha iing ha sem. Hynrei ha kawei ka sngi ka kmie jong ka Tehmina kala ia kynduh ia ki nongialap na ka kynhun Christian Aid Mission (CAM) kiba la ai ia ka kospel U Khrist ha ka. Naduh katei ka por ba ka la shem ia jingshai jong ka kospel, ka kmie jong ka Tehmina kam suk shuh ban shu ieh noh sah ia ka khun ha kane ka kam jakhlia. Kala sdang ban ia syllok bad la ka khun ia ka jingim bad jingkyrmen ha U Khrist. Kumta ka Christian Aid Mission (CAM) kala shim ia ka jingkit khlieh ban kyrshan ia ka Tehmina ban phah skul biang bad sdang ia ka jingim thymmai. Mynta ka Tehmina kala ioh lad ban shong ha iing ban sumar iala ka kmie bad bteng artat ia ka jingpule lyngba ka jingkyrshan bad jingialam lynti jong kane ka kynhun mission khristan.

Kiba kum ka Tehmina ki don bun ha India kiba namar ka jingduk tasam ki poi noh sha ki ktem awria kum ka lad kamai ban kyrshan ia la ka iing ka sem.

“Ngi la iohi bun ki kum kine ki kynthei ki wan sha ngi da ka jingiam kthang, ki kutlad, kim don ei ei, ym don jingkyrmen ia ki. Hynrei haba ki la pdiang ia ka kospel U khrist kila leit phai iing biang kida wallam artat bad ki ia ka jingkmen U Khrist.” La iathuh uwei naki nongtrei (ministry leader) jong kane ka kynhun trei mon sngewbha. (Christian Headlines.com)

MIHPAW U JISU HA U MUSLIM BA LEIT PILGRIM BAN IOH JINGSUK, JINGKYRMEN: Kat kum ka khubor bala ioh lum dang shen lyngba ka Christian News Today, la iathuh ba u wei u muslim uba ki khot u Omar u la shem ia ka jingmaian bad ka jingphylla hadien ba u la khot ia ka kyrteng U ‘Isa’ (ki Muslim ki ong Isa ia U Jisu). U Omar u dei u briew u bym don jingsuk jingkyrmen ha ka jingim. Da ka jingai jingmut ki paralok muslim u la shim ia ka rai ban liet pilgrim sha Mecca (ka wei na ki jaka kyntang tam ki Muslim) khnang ban ioh jingjahthait ka mynsiem. Ha Mecca u Omar u la leh lut ia ki niam ki rukom jong ka Islam kiba dei ia u kum u riew ngeit muslim. Hynrei ka mynsiem jong u kam pat ioh jingjahsliang ne jingsuk satia. Ka jinglong ka kham sniew pynban ia kaba mynshwa. U Omar u la rai ban leit phai iing noh u briew u ba thylli bad suda hapoh ka mynsiem. Ha Mecca katba u dang leit sha station kali ban leit phai noh sha iing; u la kiew ha kawei ka bus kaba thylli kaba don tang u driver. U driver jong ka bus u la kren ia u Omar, “Nga iohi phi don jingeh, khie leit shwa ha u tei u mawsiang, shong shwa hangtei bad khot ia ka kyrteng u Isa (Jisu).” U Omar mar mar u la leit sha u ta u mawsiang uba don kham pajih khyndiat na kata ka bus. Tang mar ia khot ia ka kyrteng U Jisu (Isa) ka jingkhynniuh kala ngat ha ka met u Omar naduh khlieh haduh kjat. Ar kynta ei ei u Omar u la mad ia ka jingphylla bad jingmaian halor uta u mawsiang tang mar ia khot ia ka kyrteng U Trai JIsu. U iohi bad u mad ha ka mynsiem ia kaei kaei kaba um pat ju mad mynshwa. U la mih nangta hadien ar kynta ban leit biang sha kata ka bus. U la lyngngoh ban shem ba kata ka bus bad u driver ki la shu jah rngai nangta. U la pynkut nia ba kata ka bus bad u driver ki dei ka jingmaian bad ka kynja rngai ba wan mih paw tang namar jong u. U Omar u leit phai noh sha la shnong bad naduh kata ka sngi u la wad ia ki briew ki ban ai jingshai ia u shaphang U Jisu u ba la wan mih paw ha u ha uta u mawsiang. Hadien kata u la ia iakynduh ia u wei u briew uba la ai ha u ia u DVD jong ka Jesus Film kaba iathuh shapahng ka jingim U Trai Jisu. U Omar u la pdiang ia ka jingngeit ha U Jisu. Ka jingsuk bad jingkyrmen kala wan pat ha u hadien ba u la ia kynduh ia U Jisu. U Omar mynta u la phla ba u la sngewthuh kumno ban bud ia U Jisu.

Ø  Ia kane ka jingjia la iathuh bniah da u wei na ki nongialam jong ka kynhun ialap ka Jesus Film Project. (Christian News Today)
(La lum jingtip da I Evg.P.K.Khongsdir)